طراحی دبیرستان پسرانه در تبریز با رویکرد پایداری زیست محیطی

فضای مدارس به این دلیل که بیشتر اوقات دانش آموزان بعد از محیط خانواده و مخصوصا در حساس-ترین دوران شکل گیری شخصیت آنها در آنجا سپری می شود، از اهمیت ویژه ای بالاخص در حوزه معماری برخوردار هستند. چگونگی طراحی معماری فضای فیزیکی مدارس، تاثیر مستقیمی بر بازده و عملکرد دانش آموزان، به عنوان آینده سازان کشور خواهد داشت و از همین رو مستلزم توجه بسیار زیادی می باشد. بسیاری ازمعماران نام آشنای معاصر با در نظر گرفتن شیوه های مختلف آموزشی در ایجاد هماهنگی میان روش های نوین آموزشی و فضای فیزیکی مدارس تلاش نموده اند و توانسته اند به معماری منطبق بر نیازهای آموزش با توجه به مسئله یادگیری دست پیدا کنند. از سوی دیگر، ضرورت توجه به معماری پایدار، با توجه به بحران های مختلف زیست محیطی از جمله بحران انرژی، آلودگی های هوا، آب و خاک، کاهش روزافزون منابع محیطی و ... به یک اصل اساسی در روند طراحی معماری تبدیل شده است. معماری پایدار زیست محیطی با هدف مقابله با مشکلات یاد شده، تمامی طول فرآیند معماری -قبل از ساخت، حین ساخت و مرحله بهره برداری تا تخریب احتمالی- را در بر می گیرد. در این رویکرد، عواملی همچون استفاده از مصالحی که در ساخت آنها انرژی کمتری مصرف شده، مصالح بومی، متناسب با اقلیم و قابل بازیافت، کاربرد سیستم های ساختمانی پایدارتر، استفاده حداکثری از منابع تجدیدپذیر انرژی و نیز افزایش کیفیات محیطی فضای معماری و ... مورد تاکید هستند و به طور کلی می توان افزایش رفاه انسانی در عین کاهش مصرف منابع محیطی را عمده ترین هدف آن به حساب آورد. با نگاه به وضعیت فعلی ساختمان مدارس کشور، ملاحظه می شود که با وجود الگوبرداری برخی مدارس از روش های مدرن آموزشی که در اغلب کشورهای پیشرفته به کار می روند، فضاهای فیزیکی آنها هیچ گونه تغییری نداشته و در حقیقت روش های جدید در همان کالبد مدارس سنتی به دانش آموزان ارائه می شود که در اغلب مواقع، این ضعف در فضای فیزیکی مدارس، باعث ناکارآمدی شیوه های آموزشی جدید شده و در نهایت به نوعی سکون در سیستم آموزشی کشور منجر گردیده است. علاوه بر این در طراحی و ساخت مدارس نیز همانند دیگر فضاهای معماری، توجه چندانی به مباحث مربوط به پایداری زیست محیطی نمی شود. کاربرد مصالح با مصرف انرژی بالا در حین ساخت، عدم توجه به مباحث اقلیمی در طراحی، کارکرد مداوم سیستم های مکانیکی تنظیم آسایش داخلی و ... از جمله مواردی هستند که در اکثر فضاها و از جمله در معماری مدارس، واقعیت یافته اند. این جریانات نیازمند تغییر هستند و معماری مدارس علاوه بر پاسخگویی به نیازهای آموزشی حال و آینده، باید با در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی، در جهت تربیت دانش آموزانی خلاق، علاقه مند به محیط مدرسه، آگاه به مسائل زیست محیطی و مسئولیت پذیر حرکت کند. در راستای اهداف مذکور در طرح حاضر پس از بررسی کامل شیوه های مختلف در آموزش و پرورش نوین و نیازمندی های فضایی هرکدام و نیز بررسی وضعیت فعلی نظام آموزش و پرورش کشور، اقدام به طراحی دبیرستانی در شهر تبریز با امکان پاسخگویی به نیازهای فعلی و آینده آموزشی و با رعایت کامل ضوابط و استانداردهای موجود برای طراحی مدارس، گردیده است. علاوه بر این به دلیل پتانسیل های خاص مدارس در ارتباط با بحث پایداری از جمله وسعت زمین و نیز پتانسل خاص اقلیم شهر تبریز از جمله ساعات آفتابی فراوان و بادهای محلی مداوم در طول سال و ... برای استفاده از انرژی های تجدیدپذیر محلی و همچنین نقش اقدامات مرتبط با پایداری زیست محیطی در مدارس، در فرهنگ سازی و آگاهی آحاد جامعه، از رویکرد پایداری زیست محیطی و راهکارهای توصیه شده در آن به عنوان عاملی تاثیرگذار در طراحی استفاده شده است.